dimanche 21 avril 2013

OS SOÑOS ESMORECEN NAS PANTASMAS ATRAPADAS NA MEMORIA DE PEDRA

Hai pantasmas en moitas vilas de Galicia. Resulta curioso que en todas nas que tiven ocasión de vivir esa pantasma agoniza prisioneira da indiferenza, do abandono dos edificios que constrúen a súa memoria. 

Pode que esaxere. Ou será que vivo na emoción da perda. Vexo eses vellos edificios que antano daban acubillo a proxeccións de relatos de soños cheos de verdades censuradas. Tanto ten. Como abría os ollos de neno! Lembro as proxeccións no Jofre de Ferrol, por unhas pesetas. Lembro o Madrid-Paris da mesma vila. Ou as salas de Mugardos. De Vilalba. De Brión...uns metros máis arriba de onde vivo. Só as pedras sosteñen a memoria dos soños. 

O relato da posmodernidade levouse todo por diante. Competir. Ese era o novo reto. Non alumear soños. Non abrir as mentes a viaxes tan extraordinarias que sempre permanecen, como ben di no seu relato memorial o escritor chairego Agustín Fernández Paz. 

Maldita competitividade! E pouco a pouco foinos quedando o refuxio de cineclubes -que esmorecen-, ou de salas de cine en mans de empresarios convencidos do cine de autor (lembro os Cines Compostela, onde se podían ver relatos do cine independente, de autor, de calidade). Ver os relatos en versión orixinal, con subtítulos en castelán (que pracer sería que fosen en galego, que gran paso daríamos na normalización da nosa lingua)....onde?

Poucos espazos quedan. Ir a unha sala de cine dentro dun centro comercial é, hoxe, a antítese do que significa 'ir ao cine'. Espectacularización do sin-sentido. Salas dentro de máquinas que compiten contra todo o que sexa "diferente". O pensamento único penetra no imaxinario desde esas salas. Imperio do consumismo e do individualismo. 

Alta Films, unha produtora que se atrevía co cine de autor anuncia o peche. Unha punta máis na cruz das diferenzas.

Gobernos que gobernaron en contra das diferenzas e da pluralidade cultural e lingüística encargáronse de ir minando a capacidade de resistencia. Cando vexo que en Francia un 40,2 % é cine nacional, fronte ao 17,9 % do Estado español, xa sabemos que todo o que se fai desde os poderes públicos é nada. Sen unha lexislación que protexa o noso cine (e penso nas inconmensurables dificultades que pode ter un realizador galego para, primeiro crear un relato fílmico na nosa lingua, e segundo dalo a coñecer nas salas de Galicia), só queda a devastación do pensamento único. Sabe máis a nosa mocidade dos costumes americanos, ca dos que teñen os nosos veciños europeos. Aí tamén, a través do cine, faise Europa. Eu aprendín italiano coas películas en versión orixinal que antes emitían na 2. 

Pantasmas axítanse na pedra da memoria atrapada. 

Veremos mañá se acertan os que son aínda optimistas, ou os que somos máis pesimistas a este respecto.




lundi 15 avril 2013

DEDANS ET DEHORS...TAN DIFÍCIL É ESCOITAR?

Je sens le vent de ce premier jour de soleil qui se gonfle d'espoir

aurais-je la force de sentir dedans ce qui vient de dehors?

aurais-je la chance de pouvoir devenir dehors ce que je suis dedans?




Sempre a mesma impresión cando chega o primeiro raio de sol

fóra e dentro

As nosas vidas son un permanente conflito 
entre o que está fóra
e o que está dentro 

Unha permanente negociación de emocións 
para non sentirse derrotados 
entre a esperanza do traballo ben feito
e a longa cadea de condeas que permanecen

Unha interminable e agotadora sensación
entre as palabras que escoito
e as palabras que gardo
protexéndoas da inutilidade da vanidade

un xesto tranquilo para salvalas 
da persecución protagónica
da agonía de expoñerse sen sentido

E non obstante a política vive de palabras protagónicas
que morren na cinza da fachenda voz que as ergue

Escoitar
aprender
entender

Tan dificil é?

Unha man pode falar
e un beizo recolle o mel
só hai que deixar prender
o tempo das árbores

Escoito
aprendo
entendo

É difícil
pero a reconciliación entre dentro é fóra
ben merece o sacrificio







samedi 13 avril 2013

RECUPERAR A LINGUAXE DAS REDES DO PENSAMENTO ÚNICO NEOLIBERAL

Non son precisas moitas páxinas para decatarse de que Clara Valverde escribe como fala: sen ambaxes, sen dobres xiros e sen artificios baleiros. Escrito nun estilo directo e reivindicativo, o seu último libro, No nos lo creemos. Una lectura crítica del lenguaje neoliberal (Icaria/ASACO, Barcelona, 2013), destapa as realidades que tece o neoliberalismos e como a linguaxe é a súa principal arma. 

Antes de máis, unha observación: comentoume un amigo libreiro sensible co uso correcto das palabras que esta preocupación vive con máis intensidade nos países latinoamericanos. Como se aquí non nos interesase. E que erro cometemos entón! Nada hai máis perigoso: non decatarse de como as palabras usadas polo poder son as que constrúen imaxinario é renunciar ás esencias máis fondas da esquerda. 

O libro conta cun pequeno prólogo de Carlos Jménez Villarejo que xa nos alerta de como a linguaxe, perversa, non en si, senón polo uso que dela se fai, inocula en amplas capas da sociedade, cada vez máis desposuída, desprotexida e, polo tanto, vulnerable, sentimentos de "culpa, duda, mentira y miedo" (p. 13). 

Concordo plenamente con Clara Valverde, "el lenguaje es la primera y más necesaria arma del capitalismo neoliberal" (p. 17). As oligarquías, os poderes públicos asuxeitados voluntariamente, os medios de desinformación masiva sabiamente remunerados divulgan unha linguaxe determinada e así "se pueden imponer y mantener políticas injustas que aumentan las desigualdades" (p. 17). 

Clara Valverde realiza un amplo percorrido e exemplifica con numerosos casos extraídos dos xornais e da realidade informacional e comunicativa documentadas manifestacións do que é o cerne da palabra desposuída da súa esencia, prisioneira na rede da perversión e da manipulación.

'Axuste' en vez de 'recorte'; 'crise económica' en vez de 'estafa', 'roubo' ou 'saqueo';'recargo temporal de solidariedade' (en vez de IRPF); 'desafortunado crecemento económico negativo' (en vez de dicir recesión); 'impacto asimétrico da crise' (en vez de aumento das desigualdades); 'medidas de aforro' (en vez de políticas que atacan dereitos laborais e salariais); etc.

A linguaxe neoliberal é imparable na súa serpeteante maneira de maltratar as palabras. 'As reformas son duras', 'hai que facer sacrificios', 'todo o mundo viviu por riba das súas posibilidades',...e outras frases semellantes para facer que a cidadania se sinta culpable. Cando asumimos a culpa, aceptamos resignados o castigo. 

Pero, curiosamente, nós non temos a culpa da desfeita e da nula capacidade previsora de oligarcas financeiros e de permisivos e conniventes gobernadores. Non temos culpa do relato filmico triunfalista que ían construíndo: se son quen, eles, de construír a Cidade da Cultura, como non vou poder construír o meu humilde fogar?

Todo foi debidamente planificado. O convencemento chegou de todas partes: as leis permitían todo tipo de promoción urbanística; a política do privado impúñase ao alugueiro (quen non recorda o final do século XX en Compostela, cando o alugueiro dunha vivenda era case tan caro como ser "propietario"; como medraron Bertamiráns ou Cacheiras?); a publicidade, a ficción televisiva, todo, absolutamente todo ía nunha dirección. E os que alertabamos dos perigos fomos desprezados ou ignorados.


Son numerosos os exemplos documentados por Clara Valverde.  A mentira para trasladar confusión. A repetición de que a situación é complicada e que, polo tanto, para saír desta complicada situación hay que deixar facer aos expertos. Ou como di El Roto "Asustarles con la crisis para que no reclamen" (p. 71).

Mentres a cidadania asista, co resignado medo, ás estratexias ideadas polos "expertos" para sacarnos desta "situación complicada", verá como terá que facer "máis con menos". Esta filosofía non deixou de asomar durante a discusión dos Orzamentos 2013 no Parlamento de Galicia: "imos facer máis con menos". Pero é mentira. Non se pode redistribuír mellor a riqueza con menos recursos económicos. Non se pode dotar mellor aos centros educativos con menos capacidade económica. 

O último maltrato á palabra foi cando escoitamos ao conselleiro de Educación, Jesús Vázquez, dicir no Pleno do Parlamento que o copago nos comedores escolares é unha medida redistributiva e que se fai por xustiza social. O mesmo argumento foi repetido na Comisión de Educación polo voceiro do PP, Román Rodríguez. O cumio da manipulación. Condicionar un servizo público, que xa é soportado coas finanzas da poboación, mediante a achega dunha contía diaria, cando antes non tiñan que facelo os nenos e nenas transportados, é unha medida redistributiva. 

Só a manipulación e o uso masivo desta linguaxe polos medios de desinformación masiva farán que a cidadanía se crea esta quebra do servizo público da educación e que non saia ás rúas. Por iso, cómpre dicilo ben claro: o decreto de comedores, que condiciona o servizo público da educación, e introduce máis dificultades para os nenos e nenas transportados, é unha medida antisocial. Un roubo máis dos que perpetra a dereita mentres di que é polo noso ben. 

En resumo, un brutal austericidio que fai que os dereitos de cidadania se convirtan en dereitos de desigualdade (p. 23).